Pszczoła miodna (Apis Mellifera) pełni w środowisku naturalnym bardzo ważną rolę – zapylacza. Pszczoły dostarczają nam bardzo wiele produktów ekologicznie wolnych od skażeń szkodliwych dla ludzkiego organizmu. Oprócz wszystkim dobrze nam znanego i lubianego miodu, pszczoły dają nam pyłek kwiatowy i pierzgę, propolis, mleczko pszczele, jad oraz wosk. Dziś coraz chętniej korzystamy z tych darów natury, zastępując nimi wszechobecną chemię stosowaną w farmakologii. W przeciwieństwie do leków opartych na związkach chemicznych, tylko zaledwie niewielki promil osób jest uczulonych na produkty pszczele, które dziś są nazywane antybiotykami XXI wieku.

Miód pszczeli jest najbardziej znanym i cenionym naturalnym produktem wytwarzanym przez pszczoły. Rozróżnia się trzy typy miodów – nektarowe (nektar kwiatów roślin uprawowych, łąkowych, leśnych i górskich), spadziowe z drzew iglastych lub drzew liściastych (sok z roślin przetwarzany przez mszyce, czerwce i miodunki) oraz nektarowo-spadziowe. Do najbardziej znanych odmian miodów nektarowych należą rzepakowy, akacjowy, lipowy, gryczany, wrzosowy, nawłociowy oraz wielokwiatowy. Do mniej znanych, ale coraz łatwiej dostępnych należą mniszkowy, malinowy, koniczynowy, lawendowy, szałwiowy, tymiankowy, nostrzykowy, faceliowy, macierzankowy, lebiodkowy czy ogórecznikowy. Miód doceniany był już w starożytnej Grecji, a potem i w Rzymie. Prawie 2500 lat temu, miód określano jako napój bogów. Posiada on właściwości lecznicze, regenerujące i wzmacniające. Miód pszczeli zawiera wielkie bogactwo składników: cukry proste (glukozę i fruktozę - łatwo przyswajalne przez organizm ludzki), białko typu globulin i albumin, witaminy (A, B, C, PP), mikroelementy (wapń, fosfor, żelazo, magnez oraz wanad, molibden, nikiel, fluor, bor, kobalt, bar, pallad, wolfram, glin, cynk, cynę), enzymy (inhibina - hamująca rozwój mikroorganizmów i bakterii), kwasy organiczne (decydujące głównie o smaku miodu), olejki eteryczne (decydujące o zapachu miodu), oraz barwniki (decydujące o kolorze miodu - flawony, antocjany, karotenoidy, chlorofil). Już Hipokrates leczył rany miodem i zalecał go do robienia maści. Ponadto miodem można wspomagać leczenie kataru siennego, chorób wątroby, płuc, nerek, schorzeń skóry, oparzeń oraz kaszlu, a także chorób serca i układu krążenia. Miód pszczeli jest również bardzo ważnym składnikiem stosowanym w kosmetyce.

Pyłek kwiatowy to męskie komórki rozrodcze produkowane przez kwiaty, przynoszony do ula przez pszczoły w formie obnóży, nazywany potocznie pyłkiem pszczelim. Jest cennym produktem odżywczym i leczniczym. Pyłek kwiatowy posiada właściwości odżywcze, odtruwające (detoksacyjne), antydepresyjne i uspakajające, antyalergiczne, przeciwmiażdżycowe, antybiotyczne, regulujące trawienie, przeciwzapalne.
Właściwości odżywcze i terapeutyczne pyłku wynikają z bardzo bogatego składu chemicznego.
Zidentyfikowano w nim ponad 200 różnych związków chemicznych, takich jak:

• węglowodany (fruktoza, glukoza, maltoza, oraz w mniejszej ilości: arabinoza, ryboza, izomaltoza i wiele innych),
• tłuszcze (między innymi: kwas palmitynowy, linolowy, linoleowy, arachidonowy),
• białka (fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, walina, alanina, prolina, seryna, histydyna, glicyna i inne),
• składniki mineralne (potas, fosfor, wapń, magnez, sód, krzem, mangan, żelazo, miedź, cynk, jod, selen i inne),
• witaminy (A, B1, B2, B3, E, C, B6, PP, P, D, H, B12, kwas foliowy, inozytol, biotynę, kwas pantotenowy, kwercytynę),
• enzymy (amylaza, inwertaza, fosfatazy, peroksydazy i inne),
• kwasy organiczne (jabłkowy, mlekowy, cytrynowy, winowy, szczawiowy, bursztynowy, i wiele innych), stymulatory wzrostu,
• rutyna, olejki eteryczne, fitocydy, antybiotyki-inhybiny, hormony,

Pierzga, to zakonserwowany przez pszczoły pyłek kwiatowy. Pszczoły po przyniesieniu pyłku do ula układają go warstwami w komórkach, dodają wydzielinę gruczołów ślinowych, dopełniając komórki miodem. W temperaturze ula ok. 30° C. dochodzi do fermentacji mlekowej pyłku, zarazem jego zakonserwowania. Pierzga ma wyższą wartość spożywczą niż pyłek, lepszą przyswajalność i bogatszy skład chemiczny. Jest pokarmem o dużej zawartości białka, witamin, składników mineralnych, substancji biotycznych. Podobnie jak pyłek posiada dobre właściwości lecznicze, odtruwające. Zastosowanie pierzgi jest analogiczne jak pyłku.

Kit pszczeli (zwany inaczej propolisem), to lepka, żywiczna substancja o barwie brunatno-zielonkawej, zbierane przez pszczoły smoliste i balsamiczne substancje pączków niektórych drzew i krzewów oraz żywica znajdująca się w szparach kory drzew. W kicie pszczelim wykryto kilkaset różnorodnych związków chemicznych: flawonoidy, kwasy aromatyczne, estry, alkohole, aldehydy, kumaryny, terpeny, sterole, kwasy tłuszczowe, mikroelementy. Kit pszczeli jest używany przez pszczoły do pokrywania nim wszelkich elementów wewnętrznych ula, uszczelniania gniazda, w celu zabezpieczenia rodziny pszczelej przed bakteriami, zakażeniami, pleśniami i innymi mikroorganizmami. Propolis ma zdolność niszczenia i blokowania bakterii, grzybów chorobotwórczych, wirusów i pierwotniaków. Propolis wykazując różnokierunkowe działanie w profilaktyce i leczeniu szeregu chorób, znalazł zastosowanie w profilaktyce i leczeniu grypy, zaziębień, w leczeniu zapaleń jamy ustnej i dziąseł, paradontozy, nieżytach żołądka, ochronie wątroby, zabezpiecza organizm przed zatruciem ołowiem czy arsenem. Propolis wykazując działanie przeciwdrobnoustrojowe (przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne), oraz regenerujące na uszkodzone tkanki znalazł zastosowanie w leczeniu szeregu chorób skóry, wrzodów oraz ran a także w leczeniu zapaleniu prostaty, cewki moczowej i pęcherza. Szereg bakterii wykazuje wrażliwość na działanie propolisu. Zaobserwowano, że propolis hamuje rozwój szczepów bakteryjnych odpornych na działanie antybiotyków, wykazuje właściwości silnie bakteriobójcze i bakteriostatyczne.

Mleczko pszczele – jasna, gęsta substancja o lekko kwaśnym smaku, prawie bezwonna, produkowane przez gruczoły gardzielowe młodych pszczół-robotnic, między 3 a 14 dniem życia pszczół robotnic. Mleczkiem pszczelim karmione są larwy robotnic i trutni przez 3-4 dni, a matka pszczela jest karmiona przez cały okres życia. Mleczko pszczele Jest najlepszym pokarmem w gnieździe, zawiera wodę, białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy i inne substancje odżywcze, należy do produktów pszczelich wykazujących zarówno właściwości odżywcze, jak i biotyczne, ma właściwości bakteriostatyczne. W mleczku pszczelim stwierdzono ponad dwadzieścia makro i mikroelementów, m.in. miedź, magnez, potas, fosfor, żelazo, siarkę, mangan, nikiel, kobalt, krzem, chlor, bizmut, arsen. Ponadto mleczko zawiera 24 aminokwasy, enzymy, inhibiny, hormony (szczególnie wzrostowy i jest skarbnicą witamin). Mleczko pszczele reguluje procesy przemiany materii, zapobiega zaburzeniom związanym z niewłaściwym odżywianiem. Podwyższa odporność organizmu na zakażenia oraz wykazuje działanie immunoregulujące. Mleczko pszczele ma zastosowanie w leczeniu schorzeń sercowo – naczyniowych, w zapobieganiu i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego i narządów wewnętrznych, w leczeniu niewydolności nerek i nadnerczy, w schorzeniach dermatologicznych, reumatycznych i okulistycznych, jako preparat wspomagający w terapii przeciwnowotworowej jak również w leczeniu stanów zapalnych krtani, gardła, oskrzeli i płuc. Stosuje się w leczeniu trudno gojących ran, odleżyn, oparzeń, wrzodów żylakowych i troficznych. Obniża poziom cholesterolu w surowicy oraz wyraźnie obniża ciśnienie krwi jak również obniża poziom glukozy we krwi. Mleczko pszczele wykazuje działanie wzmacniające, usuwa zmęczenie, podwyższa efektywność pracy i powoduje przypływ sił życiowych. Polepsza samopoczucie, koncentrację uwagi oraz przywraca równowagę psychiczną.

Wosk pszczeli jest wydzieliną gruczołów woskowych 15-18 dniowych pszczół, tzw. woszczarek. Wosk pszczeli jest ciałem stałym, barwy białej poprzez jasnożółtą, pomarańczową, do ciemnobrązowej. Podstawowym surowcem, z którego pszczoła wytwarza wosk, są węglowodany. Wosk służy pszczołom do budowy plastrów potrzebnych do wychowu młodych pszczół oraz magazynowania w nich pierzgi i miodu. Wosk stanowi mieszaninę ok. 15 związków chemicznych, głównie estrów, ale także występują w nim wolne kwasy, alkohole i węglowodory. Są też związki mineralne oraz barwniki i substancje aromatyczne, a także nieco kitu pszczelego. Wosk znalazł zastosowanie w wielu cennych dla gospodarki gałęziach przemysłu, a przemysł farmaceutyczny wykorzystuje go do wyrobu maści i plastrów, natomiast kosmetyczny do produkcji kremów, pomadek do ust, kredek i szminek.

Jad pszczeli jest wydzieliną gruczołów jadowych robotnic i matek pszczoły miodnej. Jad gromadzony jest w zbiorniczku błoniastym znajdującym się w odwłoku, u nasady aparatu obronnego - żądła.Jad stanowi mieszaninę różnych związków chemicznych, przede wszystkim białek. W jadzie oprócz histaminy, fosfolipazy A i hyaluronidazy, znajduje się jeszcze kilka innych toksycznych peptydów, między innymi melitynina i silna neurotoksyna - apamina, a także adolapina. Zawiera też substancje o lipoidalnych właściwościach oraz feromony alarmowe. W jadzie pszczelim stwierdzono obecność kwasu indolowego, fosforowego, palmitynowego i kwasów tłuszczowych oraz choliny i gliceryny. Ze związków mineralnych zawiera m.in.: wapń, magnez, węgiel, fosfor, wodór, azot i siarkę. Jad pszczeli wzmaga działanie streptomycyny i biomycyny oraz sulfonamidów, a osłabia penicyliny i wykazuje działanie ochronne przed promieniowaniem jonizującym. Jad pszczeli wykazuje działanie bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwkrzepliwe, hypotyniczne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi) oraz alergizujące